_{در دعوی مربوط به ملک و تصرف 2 اصطلاح عمده مطرح میشود که بدلیل شباهت زیادی که دارند به اشتباه جای یکدیگر مطرح میشوند که ابتدا به تفاوت این دو موضوع (خلع ید و تصرف عدوانی) خواهیم پرداخت.}

خلع ید چیست ؟

خلع ید یک دعوای حقوقی در مورد اموال غیرمنقول (خانه، زمین، باغ) است و امکان شکایت کیفری در آن وجود ندارد. در مفهوم ساده دعوای خلع ید هنگامی مطرح می گردد که شخصی بطور غیرقانونی در مال غیرمنقول دیگری تصرف نماید و صاحب مال بخواهد مال خود را از دست متصرف خارج کند. ماده 308 قانون مدنی: «غصب استیلا بر حق غیر است به نحو عدوان». واژه خلع ید در قانون مدنی ذکر نشده اما این ماده خلع ید را تصرف غاصبانه معرفی می کند که درواقع همان خلع ید است. خلع ید نوعی از دعاوی ملکی است که مالک علیه متصرف قانونی خود مطرح میکند تا او را از ملک خود خارج کند.

به بیان ساده تر هنگامی که شخص دیگری اموال منقول و غیرمنقول شما را به تصرف غیرقانونی خود درآورد بطوریکه دیگر نتوانید از ملک خود استفاده کنید و یا نسبت به منافع مالی و غیرمالی آن ادعای مالکیت داشته باشید، میتوانبد پس از مراجعه به دادگستری، با ارائه و تنظیم دادخواست خلع ید و اثبات مالکیت خود، فرد غاصب را از ملک خود خارج سازد و ملک را به صرف خود دربیاورید

به زبان ساده تر می توان گفت چنانچه ملک مالکی (اعم از اراضی و ابنیه) به هر دلیلی در تصرف شخص دیگری باشد و مالک راضـی به ادامـه تصرفات متصرف نباشد میتواند با تقدیم دادخواست خلع ید به مرجع قضائی درخواست اخراج متصرف از ملک خویش را بنماید.

تصرف عدوانی چیست؟

رفع تصرف عدوانی نوعی از دعاوی 3 گانه است که شباهت زیادی با خلع ید دارد.

تصرف عدوانی زمانی اتفاق می افتد که شخصی ملک شما را مورد تصرف غیرقانونی قرار دهد در این نوع دعاوی ممکن است شما مالک واقعی یا اینکه صرفا مالک منافع ملک (مستاجر) باشید. در این صورت همانند خلع ید به دادگستری مراجعه و با اثبات تصرف غیرقانونی فرد، نسبت به رفع تصرف عدوانی وی اقدام نمائید.

تفاوت خلع ید و تصرف عدوانی:

با وجود تفاوت هایی که این دو موضوع با هم دارند ولیکن در دو نوع دعای متفاوت و محتلف مطرح میگردند که هر یک قونین مربوط به خود را دارند.

1- ماهیت دعاوی ( مرز میان خلع ید و تصرف عدوانی)

این نوع دعاوی صرفا برای امال غیرمنقول مطرح میشود، ولیکن دعاوی خلع ید هم در مورد اموال منقول و هم غیرمنقول قابل پیگیری میباشد.

2- اثبات ادعا ( مهمترین تفاوت خلع ید و تصرف عدوانی)

در این مورد شما برای اثبات مالکیت و ارائه دادخواست حتما باید مالک باشید در صورتیکه در دعاوی تصرف عدونی نیازی به اثبات مالکیت نیست و فقط باید سبق تصرف خود را اثبات نمائید.

3- نحوه رسیدگی ( تفاوت در فوریت و تشریفات قانونی)

دعاوی تصرف عدوانی میتواند خارج از نوبت رسیدگی گردد اما دعاوی خلع ید مستلزم پیش رفتن طبق تشریفات حقوقی است.

4- هزینه دادرسی (مقایسه از دیدگاه مالی)

رفع تصرف عدوانی در زمره دعاوی غیرمالی قرار میگیرد و هزینه دادرسی آن طبق قوانین دیگر پرونده ها محاسبه میگردد، اما در خلع ید بلحاظ اینکه جزء دعاوی مالی محسوب میگردد بنابراین هزینه دادرسی آن براساس قیمت ملک محاسبه خواهد شد و در نتیجه این نوع پرونده ها هزینه بیشتری نسبت به تصرف عدوانی در بر خواهد داشت.

5- اجرای احکام (تفاوت در الزامات اجرائی)

در دعاوی خلع ید نیزمند قطعی شدن رای دادگاه است، اما در مورد تصرف عدوانی نیاز به صدور رای قطعی نیست و میتوان نسبت به رفع تصرف اقدام کرد، در نتیجه دعاوی خلع ید زمان بر هستند.

6- مدارک لازم (تمایز کلیدی و مهم خلع ید و تصرف عدوانی)

همانطور که در ابتدا به آن اشاره شد، داشتن سند مالکیت برای طرح دعوی خلع ید و اثبات مالک بودن الزامی است اما در مورد دعاوی رفع تصرف عدوانی اینگونه نیست و صرفا سبق تصرف کافیست.

7- جنبه کیفری (تفاوت خلع ید و تصرف عدوانی از منظر قانون مجازات)

دعاوی خلع ید جنبه کیفری ندارد و صرفا بصورت دعاوی حقوق قابل پیگیری میباشد اما در تصرف عدوانی هم از جنبه کیفری و هم از جنبه حقوقی قابل پیگیری است.البته شایان ذکر است این نوع دعاوی از جنبه کیفری دارای شرایط خاصی است و باید ابتدا سوء نیت فرد غاصب اثبات شود.

8- دستور موقت (ابزار سریع برای حفظ حقوق و منافع شما)

در دعاوی رفع تصرف عدوانی امکان اخذ دستور موقت بدون سپردن خسارت احتمالی وجود دارد، اما در مورد خلع ید دستور موقت مشروط به تامین خسارت احتمالی است.

دستور موقت به این معناست که خواهان از مرجع قضائی درخواست میکند تا زمان صدور رای قطعی، دستور جلوگیری از احداث بنا، اشجار و هرگونه کشت و زرع و تغییرات توسط متصرف غیرقانونی صادر شود.

ماده 174 قانون آیین دادرسی مدنی : دادگاه در صورتی رای به نفع خواهان می دهد که بطور مقتضی احراز کند خوانده،ملک متصرفی خواهان را عدونآ تصرف و یا مزاحمت یا ممانعت از حق استفاده خواهان نموده است.

چنانچه قبل از صدور رای، خواهان تقاضای صدور دستور موقت نماید و دادگاه دلائل وی را موجه تشخیص دهد، دستور جلوگیری از ایجاد آثار تصرف و یا تکمیل اعیانی از قبیل احداث بنا یا غرس اشجار یا کشت و زرع،یا از بین بردن آثار موجود و یا جلوگیری از ادامه مزاحمت و یا ممانعت از حق را در ملک مورد دعوا صادر خواهد کرد.

این دستور با صدور رای به رد دعوا مرتفع میشود مگر اینکه مرجع تجدیدنظر دستور مجددی در این خصوص صادر نماید.

سه شرط لازم برای طرح دعوای خلع ید چیست؟ (دفاع در دعوای خلع ید)

مالک بودن خواهان (ارایه سند رسمی مالکیت الزامی است. اعم از سند ثبتی یا دادنامه دادگاه مبنی بر مالک بودن خواهان)

تصرف خوانده

غیرقانونی و غیرمجاز بودن تصرف (غصبی)

وجود این سه شرط باید از سوی دادگاه احراز و معلوم گردد.

تفاوت دعوای خلع ید و تخلیه ید چیست؟

گفتیم که دعوای خلع ید در مورد ملکی مطرح می شود که مورد تصرف غیرقانونی شخص دیگر قرار گرفته باشد و بخواهیم غاصب را از ملک اخراج کنیم؛ اما اگر بین مالک و شخص متصرف قراردادی مثل قرارداد اجاره وجود داشته باشد که در آن قرارداد زمان تخلیه ملک معین شده است اما متصرف یا مستأجر ملک را تخلیه نکند می توان علیه او دعوای تخلیه ید مطرح نمود. همینطور ممکن است شخصی به دیگری اجازه استفاده از ملک خود را بدهد و بعد بخواهد اجازه خود را پس بگیرد در اینجا هم باید دعوای تخلیه ید مطرح کند. دعوای خلع ید فقط در مورد اموال غیرمنقول قابل طرح است اما دعوای تخلیه ید هم در مورد اموال منقول و هم در مورد اموال غیرمنقول قابلیت طرح دارد. اگر شخصی درواقع خواهان خلع ید باشد اما در دادخواست خود خواسته خود را تخلیه ید مطرح کند قرار عدم استماع دعوی صادر می شود.

نتیجه گیری

امیدواریم با مطالعه این مقاله بطور کامل و شفاف با تفاوت خلع ید، تصرف عدوانی و تخلیه ید آشنا شده باشید. اگر همچنان در این مورد ابهام و سئوالی دارید میتوانید در بخش نظرات آن را مطرح کنید.

توجه داشته باشید که اشتباه در انتخاب مسیر قانونی و طرح دعوی درست و به موقع، از اهمیت بالایی برخوردار است و بی توجهی به آن میتواند علاوه بر کاهش سرعت و پیشروی پرونده منجر به شکست و پرداخت خسارات هنگفت و سنگین شود.

جهت دریافت مشاوره تلفنی با شماره 09102054300 تماس حاصل نمائید.

پشتیبانی سجاوا 03145922222

Powered by Froala Editor

مقالات سجاوا

قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول،ابعاد و چالش ها!؟

دعوای خلع ید چیست؟ شرایط، مدارک و جزئیات قانونی

خلع ید